Privredna komora Republike Srpske, u saradnji sa NALED-om (Nacionalnom alijansom za lokalni ekonomski razvoj, Srbija), i regionalnom BFC SEE (Business Friendly Certification) mrežom već deset godina provodi Program sertifikacije jednica lokalne samouprave za povoljno poslovno okruženje u jugoistočnoj Evropi – BFC SEE.
BFC SEE je regionalni program za unapređenje konkurentnosti lokalnih samouprava koji se provodi u Republici Srbiji, Hrvatskoj, Sjevernoj Makedoniji, Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini (Posebno u FBiH, posebno u Republici Srpskoj).
U cilju realizacije ovog projekta u Republici Srpskoj uspostavljena је i Mreža za povoljno poslovno okruženje RS koju čine Ministarstvo uprave i lokalne samouprave RS, Ministarstvo privrede i preduzetništva RS, Savez opština i gradova RS i Privredna komora RS. Privredna komora RS je, prema Sporazumu, tehnički sekretarijat Mreže i akreditovana je institucija za realizaciju Programa sertifikacije za povoljno poslovno okruženje u Republici Srpskoj.
BFC SEE je u kratkom roku postao pečat kvaliteta i široko priznat pokazatelj efikasne lokalne administracije i povoljne investicione klime u jugoistočnoj Evropi. Zato je i Fajnenšel Times uvrstio gotovo 40% sertifikovanih opština i gradova na listu najboljih investicionih destinacija u Evropi.
Do sada je na regionalnom nivou sertifikovano više od 60 jedinica lokalne samouprave, a u Republici Srpskoj 16 (Banja Luka, Bijeljina, Prijedor, Gradiška, Doboj, Teslić, Laktaši, Novi Grad, Brod, Prnjavor, Кotor Varoš, Zvornik, Trebinje, Modriča, Srbac, Stanari).
Sertifikacija gradova i opština podrazumijeva ispunjavanje, veoma zahtjevnih, 10 kriterijuma, i više od 60 podkriterijuma za unapređenje kvaliteta usluga i informacija koje jedinice lokalne samouprave pružaju privrednicima i stranim investitorima.
Učešćem u programu BFC SEE, jedinice lokalne samouprave su investitorima pružile različite pogodnosti pri investiranju što značajno olakšava ulaganje i početak uspješnog poslovanja :
- jasne i transparentne procedure kad je u pitanju rad sa investitorima,
- efikasan sistem za izdavanje građevinskih dozvola,
- uspostavljena odgovarajuća poslovna infrastruktura i pouzdane komunalne usluge,
- obezbjeđena radna snaga,
- obezbjeđene olakšice za investicije u smislu smanjenja naknada i taksi,
- podrška razvoju preduzetništva,
- postojanje planskih dokumenata (Strategije lokalnog razvoja, Planovi infrastrukturnog razvoja).
U 2023. godini Opštine Srbac i Stanari, ispunile su kriterijume Programa seritifikacije gradova i opština sa povoljnim poslovnim okruženjem u jugoistočnoj Evropi, u skladu sa standardom BFC SEE. Odlukom Regionalnog savjeta Opština, stekle su pravo na korišćenje naziva „Povoljno poslovno okruženje – Business Friendly Municipality“ i pravo korišćenja i isticanja zaštićenog znaka sertifikacije u naredne tri godine.
Kratak osvrt na nedavno uspješno završenu sertifikaciju opštine Srbac, prema BFC SEE standardu, dao je načelnik opštine Srbac Mlađan Dragosavljević.
- Koliko je teško bilo realizovati zahtjeve za dobijanje ovog sertifikata i šta Vam je predstavljalo najveći izazov?
Načelnik opštine Srbac Mlađan Dragosavljević:
I pored toga što Opštinska uprava opštine Srbac kontinuirano provodi većinu postupaka koje nalaže standard BFC, morali smo neke od aktivnosti u periodu implementacije prilagoditi potrebama BFC standarda i preporukama evaluatora, a takođe i uspostaviti neke nove prakse koje dotad nismo praktikovali. Opštinski tim koji je radio na ovim poslovima ispunio je zahtjeve regionalnog standarda BFC SEE u predviđenom roku, te smo stekli status opštine sa povoljnim poslovnim okruženjem sa ostvarenih 87.33 od maksimalnih 100 poena, što je zaista jedan dobar rezultat. Jedan od najvećih izazova je bio da ne dobijemo standard samo zbog standarda nego da naša opština može poslužiti kao primjer dobre prakse drugim opštinama što smo zaista i uspjeli izradivši novu web stranicu namijenjenu postojećim ali i potencijalnim budućim investitorima invest.srbac-rs.com, te cjelokupni dokument Strategija razvoja opštine Srbac za period od 2022-2027. godine učinili dostupan i na na engleskom jeziku. Među prvim opštinama smo koja je usvojila ovaj dokument izrađen po novoj metodologiji.
Dobijanje BFC SEE sertifikata podrazumijeva dugoročno strateško planiranje, veću uključenost privrednika u donošenje odluka na lokalnom nivou, skraćenje rokova i pojednostavljenje administrativnih procedura, omogućavanje podsticaja i olakšica privredi. Privrednici su od početka uključeni u proces BFC seritifikacije, te su uvidjeli da kroz prvenstveno Privredni savjet opštine Srbac mogu kandidovati svoje ideje a i kreirati i uticati na politiku dodjele opštinskih podsticaja kao i davati prijedloge za takse, naknade i ostala pitanja koja direktno utiču na poslovanje privrede. Takođe i kroz projekat „Digitalizacija upravljanja opštinskim zemljištem“ gdje je opština Srbac bila partner zajedno sa BFC opštinom Brod, i gradovima Prijedor i Trebinje, te Privrednom komorom Republike Srpske, zakupci opštinskog poljoprivrednog zemljišta su dobili mogućnost da besplatno koriste sve mogućnosti koje pruža Agrolife platforma, te poboljšaju svoje prinose i unaprijede poslovanje u cjelini.
- Kakvu korist od ovog sertifikata imaju privrednici koji već posluju u Vašoj opštini?
Načelnik opštine Srbac Mlađan Dragosavljević:
Sertifikat BFC SEE, između ostalog, potvrđuje stabilno i predvidivo poslovno okruženje i identifikuje našu opštinu koja nudi najbolje uslove za ulaganje i ima potencijal za razvoj što je veoma značajno za privredu i investitore koji su dobrodošli i žele da presele ili prošire svoje poslovanje u našoj opštini. Postojeći privredni subjekti na području opštine Srbac mogu svakako poslužiti kao preporuka za dolazak novih ulagača jer je većina značajno proširila svoje poslovanje i povećala broj zaposlenih u zadnjih nekoliko godina. Opština Srbac ima izražen trend rasta broja zaposlenih u privredi posljednih godina – najveći dio je zaposlen u oblasti prerađivačke industrije.
- Jedan od kriterijuma za dobijanje BFC sertifikata bilo je i formiranje privrednog savjeta. Kolika je važnost uključivanja poslovne zajednice u proces donošenja odluka na lokalnom nivou?
Načelnik opštine Srbac Mlađan Dragosavljević:
Privredni savjet opštine Srbac osnovan je 25.06.2021. godine na početku procesa BFC sertifikacije sa zadatkom da obezbjeđuje i unapređuje javno-privatni dijalog kroz neposrednu saradnju opštinskih organa i privrednih subjekata. Privredni savjet čine 21 predstavnik privrednika i 8 predstavnika opštinske uprave, čime je data najveća uloga samim privrednicima koji čine preko 2/3 sastava Privrednog savjeta. Velika je važnost uključivanja privrednika u Privredni savjet gdje se zajednički prate sva pitanja koja su od interesa za privredu i lokalni ekonomski razvoj, te se predlažu lokalnoj zajednici aktivnosti i mjere unapređenja lokalnog razvoja. To se već pokazalo kao dobra praksa u dosadašnjim održanim sjednicama, a nadamo se da će u narednom periodu privrednici prepoznati još više značaj ucestvovanja u ovakvoj jednom tijelu te se aktivnije uključiti u njegov rad.
- U kojoj mjeri postojeće investicije mogu poslužiti kao preporuka za dolazak novih ulagača?
Načelnik opštine Srbac Mlađan Dragosavljević:
Napori opštine su usmjereni na stvaranje uslova za povoljan poslovni ambijent za razvoj poslovanja i ugodan boravak i život na području opštine. U proteklom periodu domaći i strani investitori prepoznali su potencijal koji pruža opština i iskoristili date prilike i okolnosti te podigli svoje privredne kapacitete. Možemo izdvojiti najveće privredne subjekte koji se posebno ističu: Prerađivački kapacitet klaonica pilića „Perutnina Ptuj S“ – predstavlja jedan od najmodernijih pogona za preradu peradarskog mesa u regiji; Firma „Kolektor CCL“ koje je smještena u poslovnoj zoni Crnaja – bave se proizvodnjom elektro komponenti, oko 99 % proizvoda izvoze; ”Drvoprodex” d.o.o. Banja Luka, poslovna jedinica Prijebljezi – Srbac, bave se proizvodnjom masivnih podova. Sva 3 privredna subjekta su značajno podigla broj zaposlenih u posljednjih nekoliko godina i proširila svoje poslovanje, što svakako može poslužiti kao dokaz dobrog poslovnog ambijenta u našoj opštini.
5. Kakva su iskustva velikih investitora sa lokalnim poslovnim ambijentom u Vašoj opštini? Šta je potrebno dodatno uraditi kako bi poslovni ambijent u Vašoj opštini bio još povoljniji?
Načelnik opštine Srbac Mlađan Dragosavljević:
U namjeri privlačenja investitora Skupština opštine Srbac je usvojila podsticajne mjere za kupovinu zemljišta u industrijskim zonama Crnaja i Sitneši u cilju izgradnje novih proizvodnih objekata. Mjere se ogledaju u smanjenju cijene zemljišta, koja se u ovim zonama po tržišnim cijenama kreće od 6 KM/m², a isto se sada nudi u postupku javne licitacije po početnoj od 0,70 KM/m². Pored ove stimulativne mjere, opština Srbac nudi umanjenje jednokratne rente koja u navedenim industrijskim zonama iznosi 12 KM/m2, umanjuje se za 66 % i iznosi 4,0 KM/m² novoizgrađenog objekta većeg od 500 m² u osnovi. Osim gore navedenog na godišnjem nivou se planiraju podsticajne mjere za zapošljavanje koje za tekuću godinu iznose 60.000 KM.
- Koliko je važna saradnja sa institucijama na nivou Republike Srpske i Bosne i Hercegovine u privlačenju novih ulagača?
Načelnik opštine Srbac Mlađan Dragosavljević:
Veoma je važna saradnja sa institucijama na nivou Republike Srpske i Bosne i Hercegovine u privlačenju novih ulagača, i ona treba da i bude stalna i kontinuirana, jer je opština Srbac ipak mala na karti današnjeg otvorenog tržišta i nema pristupa potencijalnim investitorima kao što to imaju više institucije. Tu se svakako izdvaja Privredna komora Republike Srpske, Područna privredna komora Banja Luka sa kojima opština Srbac ima najbolju saradnju, ali svakako i sa Vladom Republike Srpske, nadležnim Ministarstvima i Agencijama, bez kojih sigurno nebi bilo ni infrastrukturnog razvoja opštine u posljednih par godina, a što opet predstavlja jedan od preduslova za dolazak novih ulagača.
