Stupanjem na snagu Mehanizma za prekogranično prilagođavanje ugljenika (CBAM) 01. oktobra 2023. godine, započela je prelazna faza ovog mehanizma, što znači da će naša privredna društva koja izvoze robu u EU biti u obavezi da predaju prvi kvartalni izvještaj o utrošenim emisija ugljenika pri proizvodnji robe do 31.01.2024. godine.
Kao što je već poznato, CBAM će se u početku primjenjivati na uvoz roba čijom proizvodnjom se emituje najveća količina ugljenika: cement, gvožđe i čelik, aluminijum, vještačka gnojiva, električna energija i vodonik. Time će se sa CBAM-om obuhvatiti više od 50% emisija u prerađivačkoj industriji.
Prelazna faza CBAM-a služi kao period prilagođavanja za sve učesniku u lancu dobave robe (uvoznike, proizvođače i vlasti), te da se usavrši metodologija izvještavanja do, 01.01.2026 godine kada će sistem u potpunosti biti operativan i kad će se početi naplaćivati emisije ugljenika.
Tokom ovog perioda, uvoznici robe koja je obuhvaćena CBAM-om prijavljuju emisije gasova sa efektom staklene bašte (GHG) ugrađene u njihovu robu (direktne i indirektne emisije), bez obaveze finansijskog plaćanja.
Što se tiče indirektnih emisija, one će se obavezno prijavljivati tek nakon tranzicionog perioda, ali samo za neku robu (cement i vještačka gnojiva).
CBAM legislativa u tranzicionoj fazi dopušta fleksibilnost u izvještavanju – kada su u pitanju vrijednosti korišćene za izračunavanje ugrađenih emisija, pa će sve do kraja 2024. godine privredna društva moći birati između tri načina izvještavanja:
(a) potpuno izvještavanje prema novoj metodologiji (EU metoda);
(b) izvještavanje zasnovano na ekvivalentnoj metodi;
(c) izvještavanje zasnovano na podrazumijevanim referentnim vrijednostima (opcija otvorena samo do jula 2024. godine).
Od 1. januara 2025. godine, prihvataće se samo EU metoda i procjene (uključujući podrazumijevane vrijednosti) i iste će se moći koristiti samo za kompleksne proizvode ako predstavljaju manje od 20% ukupnih ugrađenih emisija.
EU Komisija je objavila referentne (podrazumijevane) vrijednosti i oni se mogu naći na linku sa ostalom EU legislativom:
https://taxation-customs.ec.europa.eu/carbon-border-adjustment-mechanism_en
Kako bi pomogla zainteresovanim stranama da se pripreme za nove obaveze izvještavanja od 1. oktobra 2023. godine, Evropska komisija je pripremila pisana uputstva, kako bi pomogla u navigaciji tokom tranzicionog perioda (1. oktobar 2023 – 31. decembar 2025).
Privredna komora Republike Srpske je prevela ova uputstva radi lakšeg snalaženja u postupku izvještavanja privrednih društava. Linkovi do tih uputstava su:
(Linkovi):
Više informacija o ovoj temi pogledajte na našoj platformi https://infobiz.komorars.ba/, uz poziv da se pridružite našoj viber zajednici https://invite.viber.com/?g2=AQAOhLHxwBGEPE%2BSTUt2sl80vC2ybNLn7y2PFjeUel0cgT8IDJJOUguJPKKNMPbF&lang=en
Za sve ostale informacije vezane za temu CBAM-a tu je i sekretar Udruženja energetike Privredne komore Republike Srpske, Boško Borojević (051/493-124, e-mail: boskob@komorars.ba)
